Terugblik Fähig#12: SPULLEN 

Dinsdag 19 februari was onze 12^e salon over levenskunst in old school met een avond vol spullen, spullen en nog eens spullen. Spullen staan ergens voor: status, een herinnering, een emotie. Of ze zijn simpelweg praktisch. In ieder geval genoeg redenen om ze in huis te halen. En om ze te houden. Sommigen slaan daarin een beetje door maar meestal betreft het simpelweg een heel mooie verzameling. Of een verzameling van verzamelingen, dat kan natuurlijk ook. En af en toe zijn het de kleine vondsten die het ‘m doen, op Marktplaats of uit de gracht.

Ons publiek dacht een avond in te gaan vol tips van Marie Kondo en andere opruim- goeroes; een enkeling had zelfs een doosje oude spullen meegenomen. Maar niets was minder waar: een verzamelaar van verzamelingen, een archeoloog van geleende spullen, een psychiater reflecterend op verzameldrang, architectuur van geleende spullen, het niet meer kunnen zien van spullen en de maker van ‘Spul’, het mooiste boek ter wereld in 2018. Zelfs de enige echte ontspuller in het gezelschap gaf veel verdieping aan het concept van minimalisme. Het leverde een divers programma met interviews, presentaties en film. Zoals altijd natuurlijk met fijn gezelschap, goede wijn, muziek en een column.

Het programma

Verzamelen
Voor een zaal met ca. 80 geïnteresseerden trapte onze gastheer, Jeroen Busscher, de avond af met een kort filmpje over een vrouw die haar afval alleen via een langdurig ritueel kan weggooien. Dit leverde een interessante discussie op tijdens zijn interview met psychiater Maartje de Graaf. Maartje gaf haar analyse van dit ‘extreme’ gedrag en stelde dat de scheidslijn tussen het vergaren van leuke spullen en obsessieve verzameldrang niet altijd eenduidig is. Wat is eigenlijk ‘normaal’? Als je verzameling je leven gaat domineren dan is er een probleem. Maar voel je je er goed bij en val je er niemand mee lastig, houd het dan lekker zo.

Film
Dat een grens niet in aantallen is te duiden, blijkt overigens uit de verzameling van Kees Bakker. Hij verzamelt, jawel, verzamelingen. Om dat te kunnen tonen is gastheer Jeroen Busscher samen met filmmaker Robbert John de Keizer naar Terschuur gegaan. Daar runt Kees zijn ‘oude ambachten & speelgoedmuseum’. Op een oppervlakte van ruim 4000 m² groot staat zijn volledige collectie opgesteld: van naaiatelier, tot drukkerij en autogarage. Dat het niet zomaar bij elkaar geraapte spulletjes zijn, legt Kees in de opname uit: “Een verzamelaar is pas tevreden is als hij het verhaal achter de spullen kent.”

Geschiedenis in tijd en ruimte
Professor dr. Jerzy Gawronski gaat daarin nog een stapje verder. Of beter gezegd: dieper. Spullen die al eeuwen geleden in onze grachten belanden, hebben weer betekenis gekregen. Op een geanimeerde wijze vertelde de stadsarcheoloog over zijn collectie uit de Amstel. De spullen hebben tot ongeveer 30 meter diepte plaats moeten maken voor de Noord-Zuidlijn. Ga maar eens naar het metrostation Rokin: naast de roltrap lees je in enkele seconden het boek der aarde, zoals Jerzy dat noemt: “de spullen geven een reflectie van activiteiten van mensen weer: de geschiedenis in tijd en ruimte”. Wil je meer weten? Zie de website Below the surface voor een toelichting. De catalogus ‘Spul’ met foto’s van deze bodemvondsten, heeft onlangs de Gouden Letter gewonnen, de prijs voor het mooiste boek ter wereld.

De ziel van spullen
Spullen uit het oog uit het hart. Maar wat als je ze letterlijk niet kunt zien? Hebben spullen dan een andere betekenis? In de loop der tijd heeft Ingrid Smith haar zichtvermogen grotendeels verloren. Nu creëert zij een beeld van spullen in haar hoofd. Toch is het ene fysieke object niet het andere. Neem bijvoorbeeld haar Tiffany-lamp in de woonkamer. “Deze lamp geeft zoveel meer sfeer dan een willekeurig andere”, stelde Ingrid. “Mijn lamp verandert de sfeer”. Geleidelijk aan kwamen we zo in een filosofische discussie terecht: hebben spullen een ziel? De meningen in de zaal waren verdeeld. Of het nu de spullen zijn die een ziel hebben, of dat wij die zelf in ons hoofd eraan toekennen. Daar hadden we nog lang over door willen gaan.

Ontspullen
Natuurlijk kwam toch ook nog even in de stijl van de Japanse opruimgoeroe Marie Kondo kwam toch nog even om de hoek kijken. Weg met het teveel aan spullen. Om dat op een speelse manier te doen vertelde Kathy Marchand, van beroep museologe, uit eigen ervaring hoe zij, haar partner en haar dochtertje in de ban zijn geraakt van the minimalist game. Op dag 1 neem je afscheid van één item, op dag 2: twee, enzovoorts tot op dag 31: 31 items. Dat klinkt behapbaar maar een snelle rekenaar komt uit op net geen 500 spullen… Volgens Kate viel het tijdens die periode trouwens pas echt op hoe we onze identiteit ontlenen aan spullen.

Lenen en bouwen
Waar laat je eigenlijk al die spullen die je wegdoet? Architect Peter van Assche van Bureau SLA promoot met alle liefde Marktplaats. Daar vind je volgens hem een absurde hoeveelheid aan spullen die we allemaal bij elkaar hebben verzameld. Met Oost-Brabant als het Walhalla van marktplaats merkte hij fijntjes op. Peter ging echter nog een stapje verder. Hij wil eigenlijk geen spullen kopen. Wat nou als je ze alleen even leent? Als ultieme voorbeeld toonde hij tijdens de Dutch Design Week het project The People’s pavillion. Van heipalen tot aan de spanbanden. Alles geleend. Een bouwval? Verre van! Het bouwwerk is doorgerekend tot windkracht 9. Gelukkig heeft het niet zo ver hoeven komen maar het geeft wel aan dat het geen gimmick was. Circulair bouwen op z’n best.

Afsluiting
Onze vaste muzikante, Marlies van Gangelen, speelde ditmaal samen met haar vriend Glenn Liebaut. Een betoverende combinatie van hobo en marimba. Femke van Heerikhuizen presenteerde als afsluiter een getekende column van de avond.

Tot slot
Volgens Maartje de Graaf is de verzamelaar meestal een man, zit de kunst van het verzamelen in ons allemaal en is het steeds moeilijker om ervan te genezen naarmate je ouder bent. Kortom: veel succes met alle spullen, spullen en nog eens spullen.

Nieuwsbrief
Fähig is een salon over levenskunst en wordt zo’n drie keer per jaar bij old school Amsterdam georganiseerd. Ben je nieuwsgierig en heb je zin in een bijzondere avond? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief. Je ontvangt dan een uitnodiging voor de volgende editie van Fähig. Aanmelden kan via: info@oldschoolamsterdam.nl. of kijk met enige regelmaat op de website van old school.